Kamusal mekân kullanımının özel alan odaklı kentleşme biçimi içinde dönüşümü: İstanbul, Kadıköy ve Ataşehir örnekleri

Abstract

Önsöz 30 Nisan 2012 tarihinde Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projesi Birimine yapılan başvuru, 2013 Nisan ayında sonuçlanmış ve başvuru kabul edilerek proje yürütücüsü ile MSGSÜ Rektörlüğü Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi arasında 10 Mayıs 2013 tarihinde yapılan sözleşme ile projeye başlanmıştır.

Literatürde tanımlanan kentsel kamusal mekânların giderek özelleşmesinin kentsel yaşama etkileri; toplumsal ayrışmaya ve eşitsizliğe yol açması, günümüzde önemli ve üzerinde durulması gereken bir eğilim olarak tanımlanmakta ve kamusal mekânların tanımında artık bir kentsel mekânın tümüyle kamusal olmadığından (şu ya da bu şekilde farklı gruplar tarafından kullanıldığından) hareketle kamusallık derecesinin önemli hale geldiğinden bahsedilmektedir.

Zaten tarih boyunca herkesin kendini rahatlıkla ifade edebildiği, rahatça gidip kullanabildiği, her kesimi kucaklayan bir kamusal mekân olmuş mudur, sorusu da bu açıdan sorulması gereken bir sorudur.

Bütün bunları hatırda tutarak, bu çalışmada İstanbul'un son 15-20 yılda geçirdiği dönüşümler üzerinden, literatürde tanımlanan ve genelde çekinceyle yaklaşılan kentsel kamusal mekânların kamusal niteliklerini – ister düzenleme yoluyla olsun, ister erişim kısıtıyla ya da yaşanılan çevrenin belli bir gelir düzeyine göre biçimlenmesiyle olsun – çeşitli biçimlerde kaybetmeleri olgusunun geçerli olup olmadığı sorusundan hareket edilmiştir. Bu amaçla Kadıköy ve Alaşehir örnekleri incelenmiştir.

Bu çalışma sırasında alan çalışmasının gerçekleşmesinde, Kadıköy ve Alaşehir'de anketlerin yapılması ve dökümünde Güneş Şenyeşil ve Seyhan Diren, görüşmelerin ses kayıtlarının yazıya aktarılmasında ise Kübra Görgülü emek sarf etmişlerdir. Kendilerine özverili ve titiz çalışmalarından dolayı teşekkür ederiz.

Bizi kırmayarak görüşme talebimizi kabul eden Alaşehirli görüşmecilerimiz Ali Rıza, Yavuz Selim, Serhat, Ali ve Kadıköylü görüşmecilerimiz Handan, İlhan, Alp ve Ebru’ya; bize ayırdıkları zaman ve paylaştıkları deneyim ile görüşleri için teşekkür ederiz.

Son olarak hem görüşmeyi kabul ederek değerli zaman ve görüşlerini bizimle paylaşan hem de ellerindeki bilgi ve belgeleri bu proje için kullanımımıza sunan Kadıköy Belediyesi Plan ve Projeler Müdürü Şule Onur ve müdürlükte çalışan Elif Öztürk'e değerli katkılarından ötürü teşekkür borçluyuz. Aynı şekilde, Alaşehir Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürü İrfan Birinci ve müdürlükte çalışan Petek Alptekin’e değerli katkıları için teşekkürlerimizi sunarız.

Proje Ekibi Adına, Doç. Dr. Ebru FİRİDİN ÖZGÜR