Risk Altındaki Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilerek Hayata Döndürülmesi: Astley Castle Örneği

Abstract

Zamanın yıpratıcı etkisi, tarihi yapıları farklı oranlarda etkiler. Kimi zaman afetlerin getir- diği yıkımlar da eklenince tarihi yapıları koru- mak oldukça güç hale gelir. Kaybolmaya yüz tutmuş miras yapıların tespiti, belgelenmesi ve geri kazanılması adına yürütülen tüm çalış- malar son derece önemlidir. Bu çalışmalardan biri de tehdit altındaki yapıların kaydını tut- mak için oluşturulmuş Risk Altındaki Yapılar listeleridir. Bir ulus için önemli görülen miras yapıların geleceğe aktarılması için öncelikle mevcudun bilinmesi, koruma sorunlarının saptanması ve bu sorunların ortadan kaldırıl- maya çalışılması, belki en önemlisi de ona- rımlarının yanı sıra bu yapılara yeni bir yaşam kazandırmak için yeni bir işlev verilmesi gereklidir. Zira, mevcut işlevlerini devam etti- remedikleri durumlarda sürekli bakım aksar ve yapılar hızla yeniden yıpranma döngüsüne girerler. 19. yüzyılın sonundan başlayarak koruma projelerinde minimum müdahaleyi savunan kuramcılar yetiştirmiş olan İngiltere, risk altındaki miras listelerini iyi işletebilen bir ülkedir. Uzun süre listede yer almış olan Astley Castle (Malikanesi), ülkenin orta batı- sında Warwickshire kırsalında yer alır. İçinde bulunduğu arazi İngiliz tarihinde önemli kişi- lere ev olmuş olan yapı, beklenmedik bir yan- gın felaketinde ağır hasar almış ve onarılma- dan kaderine terk edilmiştir. Zamanla kullanı- lamaz hale gelerek yıkılmanın eşiğine gelmiş olan yapı, 2000’lerin başında kapsamlı bir onarımla yeniden hayata döndürülmüş ve haf- tasonu oteli olarak kullanılmaya başlamıştır. WWM Architects tarafından geliştirilen, nite- likli yeni tasarım ve yeniden işlevlendirme projesi, 2013 yılında ülkenin mimarlık alanın- daki önemli ödüllerinden RIBA Stirling Ödülü’ne layık bulunmuştur. Bu makale, uzun süre risk altındaki miras olarak kabul edilen ve yıkılmak üzere olan bu önemli yapının yeniden hayata döndürülme öyküsünü konu etmekte ve bu arada risk altındaki yapılar lis- telerinin koruma kararlarındaki etkisini irdele- meyi amaçlamaktadır.