Üniversite müzesi ve eğitim ilişkisi: İstanbul Resim ve Heykel Müzesi

Abstract

1937 yılında Mustafa Kemal Atatürk'ün isteği ile açılan İstanbul Resim ve Heykel Müzesi (İRHM), kuruluşundan itibaren, o zamanlarda ismi Güzel Sanatlar Akademisi olan Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ)'ne bağlanmıştır. Müze koleksiyonunun oluşumu ise çok daha önceki yıllara dayanmaktadır. Osman Hamdi Bey'in kardeşi Halil Edhem'in Avrupa müzelerinde bulunan usta sanatçıların eserlerini kopya ettirmeye başlaması ile oluşturulmaya başlanan koleksiyona, zamanla milli ressamların da eserlerinin eklenmesi ile Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu oluşturulmuştur. Koleksiyonun oluşturulma amacı Sanayi-i Nefise Mektebi'ndeki eğitimin ve öğretimin desteklenmesi olmuş; eserlerin ilk sergilenişi de eğitim amacı ile gerçekleştirilmiştir. Müze, 1937 yılındaki kuruluşundan beri Akademi ile yakın ilişki içinde olmuştur. Öğrenciler, hocalar ve sanat çevresi için atölye halini alan Müze koleksiyonu, yine Akademi öğrencilerinin ve hocalarının eserleri ile genişlemeye devam etmiştir. Ancak Müze'nin kuruluşundan itibaren baş gösteren sorunlar, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi'nin işlevlerini yerine getirmesinde engel oluşturmuş; toplum ile kesintisiz bir ilişki kurmasının önüne geçmiştir. Aralıklarla ziyarete kapalı kalan Müze, büyük çoğunluğu sanatçı olan yöneticilerinin çabaları ile ayakta tutulmaya çalışılmıştır. Dolmabahçe Sarayı'nın Veliaht Dairesi'de ikâmet eden İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, bina, bütçe ve personel sorununa bağlı olarak çeşitli müzecilik işlevlerini yerine getirmede eksik kalmıştır. Müzenin eğitim işlevi, 1980'li yıllardan itibaren özellikle Resim ve Heykel Müzeleri Derneği'nin kurulması ve Dernek ile yürütülen çalışmalar sayesinde kapsamlı olarak ele alınmıştır. Çocuk, genç ve yetişkin yaş gruplarına yönelik Müze'de yaygın eğitim çalışmaları düzenlenmiş; çok sayıda geçici sergi açılmış ve çeşitli kurum ve kuruluşlar ile ortaklıklar gerçekleştirilmiştir. Ancak Müze, yeniden kapatılmak zorunda kalmış, nihayetinde 2012 yılında Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi'nden çıkarılmıştır. Günümüzde Galataport Yerleşkesi içinde bulunan Antrepo 5'in Müze için yeniden düzenlenmesi ile İRHM yeni mekânına kavuşmuştur. 2022 yılının Ekim ayından itibaren kalıcı olarak sergilenecek koleksiyon sergisi ile ziyarete açılan olan İstanbul Resim ve Heykel Müzesi, güncel yaklaşımlar çerçevesinde Müze'nin eğitim işlevini yerine getirmek üzere çalışmalı ve programlar geliştirmelidir. Bu bağlamda Müze için öneriler oluşturarak, Müze'nin MSGSÜ'ye bağlı üniversite müzesi ve Türkiye'nin ilk ulusal plastik sanatlar müzesi olarak işlevlerini yerine getirmesi hedeflenmektedir.