Avrupa Birliği mekansal politikaları ve Türkiye planlama politikalarına etkileri

Abstract

1987'de Tek Avrupa Senedi (SEA) ile Avrupa Ortak Pazarı (SEM)oluşturulması ve ardından Ekonomik Para Birliği (EMU)'ne geçişin hedeflenmesi ile birlikte AB (EU)'sinde ekonomik ve sosyal bir dönüşüm başlamıştır. Yeni dönem Topluluk Politikalarının artan mekansal etkileri, AB düzeyinde sosyal ve ekonomik bütünleşme ve uyum için Topluluk Politikalarının mekansal etkilerinin daha fazla tartışılması gerekliliğini ortaya çıkartmıştır. AB Üye Devletleri'nin mekansal planlamadan sorumlu ilgili bakanları ile Avrupa Komisyonu'nu ilgili birimlerinin 1989'da başlattıkları, AB Bölgesinde mekansal gelişme stratejilerine dönük genel bir çerçevenin oluşturulması yönündeki çabalan 1999'da sonuçlanmıştır. Avrupa Mekansal Gelişme Perspektifi (ESDP) olarak adlandırılan stratejik doküman bütünleşme ve işbirliği konseptine dayanmaktadır. Birlik düzeyinde üye devletleri bağlayıcı değil tavsiye niteliğinde olan dokümanın AB'nin subsidiarty (yerellik) ilkesi çerçevesinde uygulanması esastır. ESDP AB bölge politikasını da içerecek şekilde Topluluk Politika ve AB hedefleri ile uyumludur. AB'nin sürdürülebilir ve bölgeleri arasında dengeli gelişme hedefi ESDP'nin politika amacını oluşturmaktadır. ESDP aynı zamanda AB'nin bölge ve kentlerinin rekabet etme güçlerini arttırmaya dayalı bölgesel kalkınma anlayışı ile de uyumlu olduğu için AB'nin yukarıda anılan hedefine ulaşmasının mümkün olup olmadığı tartışılmaktadır. AB düzeyinde geliştirilen mekansal politikalar ve bunların Türkiye üzerindeki etkilerinin araştırılacağı bu çalışmada; Başlangıçta AB'nin mekansal genişlemeleri ve mekana etki eden Topluluk sektörel politikaları incelenmektedir. Sonraki bölümlerde Topluluk düzeyinde mekansal yapı ile ilişkilendiren AB Komisyonu'na ait çalışmalar ile ESDP'nin geliştirdiği mekansal gelişme rehberi, amaç ve politika seçenekleri ortaya konulmaktadır. Bu çalışmanın son bölümünde AB-Türkiye ilişkileri Antlaşmalar çerçevesinde ele alınmaktadır. Beş Yıllık Kalkınma Planlan ekseninde Türkiye'de sosyo-ekonomik ve mekansal politikalar incelemektedir Ve bu süreçte AB etkileri araştırılmaktadır. Türkiye'nin AB müktesebatına uyum sürecinde ortaya konulan son Kalkınma Planı'nda yer alan mekansal politikaları ile Kamu Yönetimi Reform Taşanları ile getirilen değişiklikler mekansal etkileri bakımından irdelenmektedir.