Fatih-Cibali (Haydar) Mahallesi ahşap konutlarının koruma sorunları ve geçici müdahale önerilerinin geliştirilmesi, 2188 ada 35 parsel örneği

Abstract

Cibali Mahallesi, İstanbul'un Fatih İlçesi'nde bulunan Tarihi Yarımada'da anıtsal ve sivil mimarlık örneklerinin çok sayıda bulunduğu bir semttir. Semtin isminin Osmanlı komutanlarından Cebe Ali Bey'in adından geldiği rivayet olunmaktadır. Cibali Mahallesi'nin Haliç Körfezi kıyısında bulunması Sanayi Devrimi sonrası semtte endüstri yapılarının artmasına neden olmuştur. Bunun nedeni o dönemlerde taşımacılığın deniz yolu ile yapılmasıdır. Endüstri yapılarının sayısının artmasıyla beraber bölgede çalışan işçiler ve aileleri Cibali ve çevresine yerleşmişlerdir. Mahallenin nüfusunun artışına paralel olarak bölgedeki sivil mimari örnekleri de çoğalmıştır. 1985 yılında İstanbul'un tarihi alanları UNESCO tarafından Dünya Miras Listesi'ne alınmıştır. Cibali Mahallesi'nin bir bölümü de bu alana dahil olmuştur. Cibali Mahallesi'nde günümüze ulaşan birçok sivil mimarlık örneği bulunmaktadır. Geleneksel konut mimarimizin ana yapı elemanı olan ahşap bölgede de konutların birçoğunun inşasında kullanılmıştır. Günümüzde Cibali Mahallesi'nin ahşap yapıları incelendiğinde birçoğunun bakımsız, terkedilmiş ve hatta bazılarının tamamen yok olduğu görülmektedir. Tarihi değeri bu kadar yüksek olan yapıların günümüzde bu hale gelmesinin en büyük sebebi maddi imkansızlıklardır. Mülk sahipleri restorasyon maliyetlerinin çok yüksek olması nedeniyle yapılarına müdahale edememektedir. Bakımsız kalan yapılar zamanla sağlamlığı kaybetmekte ve yapısal hasarlar almaktadır. Bu çalışma kapsamında Cibali Mahallesi'nde bulunan ahşap konutların koruma sorunlarına nasıl çözümler üretilebileceği araştırılmıştır. Mülk sahiplerinin ahşap yapılarına bakım yapamadıkları dönemlerde, yerel yönetimler aracılığıyla bu yapıların hasar almasına engel olacak, yapının ayakta kalmasını sağlayacak önlemler geliştirilmiştir. Tarihi çevrelerde terkedilip, bakımsız kaldığı için çevresine güvenlik tehdidi oluşturan yapıların günümüzde cepheleri ve kapı pencereleri metal elemanlarla kapatılarak tarihi yapı sokak silüetinden koparılmaktadır. Bu çalışmada aynı zamanda bu tip yapıların restore edileceği zamana kadar doğru geçici müdahalelerle dokudan kopmaması da amaçlanmıştır. Cibali Mahallesi'nde 110 adet yapı yerinde incelenerek korunma sorunlarının tespitleri yapılmıştır. İncelenen tüm yapılar üzerinden koruma çatısı, güvenlik bariyeri, güvenlik ağı, cumba desteği gibi geçici müdahale önerileri geliştirilmiş ve örneklendirilmiştir. Geliştirilen geçici müdahale önerilerinin örnek olan 2188 ada 35 parsel yapısının rölöve ve restitüsyon çizimleri hazırlanarak, yapı üzerindeki uygulaması projelendirilmiştir.