Seçili sanatçılar üzerinden lif sanatının gelişimi

Abstract

Lif sanatı, tarih boyunca temel ihtiyaçları karşılayan liflerin zamanla sanatsal bir ifadeye dönüşmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu tez, lif sanatının sanat alanındaki doğuşunu, modern sanat akımlarıyla etkileşimini tarihsel süreçten günümüze olan gelişimini, farklı kültürlerdeki değişimlerini ve günümüzdeki çağdaş uygulamalarını, sanatçıların eserlerindeki malzeme- teknik birlikteliği, temel sanat eleman ve ilkeleri (kompozisyon), öz-biçim (kavramsal-görsel) ilişkileri ve sergileme yöntemleri açılarından ele almayı amaçlamaktadır. Endüstri devrimi sırasında yaşanan makineleşmeye rağmen, Arts and Crafts hareketi gibi akımlar, el işçiliğine ve doğal malzemelere olan ilgiyi yeniden canlandırmış ve bu anlamda lif sanatının doğuşuna katkı sağlamıştır. Lif sanatı, tarih boyunca çeşitli kültürlerin, sanat akımlarının ve tekstil alanındaki teknolojik gelişmelerin etkisiyle sürekli bir gelişim-dönüşüm halindedir. 20. yüzyılın öncü sanatçılarının düşünceleri ve beraberinde ortaya çıkan yeni sanat akımları, lif sanatının çağdaş sanatın önemli bir parçası haline gelmesinde etkili olmuştur. 20. yüzyıl, özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrası dönemde yaşanan hızlı sosyal ve kültürel dönüşümler, lif sanatını geleneksel sınırlarının ötesine taşıyarak, sanatçılar için duygusal-düşünsel ifadelerini yansıtabilecek güçlü bir araç haline getirmiştir. Bu dönemde, lif sanatı hem toplumsal meselelere duyarlı eserler ortaya koymuş hem de geleneksel ve çağdaş unsurları bir araya getirerek dinamik bir yapı kazanmıştır. Teknolojinin sunduğu yeni imkanlar sayesinde, bazı sanatçılar tekstili farklı malzeme ve tekniklerle birleştirerek, sanat eserinin tanımını yeniden şekillendirmeye başlamışlardır. Böylece lif sanatı hem geçmişe uzanan derin kökleri olan hem de günümüz sanatının yenilikçi yönlerini bünyesinde barındıran çok yönlü bir ifade aracı olarak öne çıkmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda; 20. yüzyılın ortalarında (1960'lar ve 1970'lerde) "lif sanatı" teriminin ortaya çıkmasıyla tekstil sanatı, geleneksel sınırlarını aşarak lif sanatına dönüşmüştür. Magdalena Abakanowicz ve Lenore Tawney gibi öncü sanatçılar, geleneksel tekstil malzemelerini ve tekniklerini yenilikçi bir şekilde birleştirerek, 3 boyutlu (heykelsi) ve enstalasyon (yerleştirme) benzeri büyük ölçekli eserler yaratarak lif sanatında yeni bir dönem başlattıkları söylenebilir. Araştırma genel olarak giriş, gelişme ve sonuç bölümleriyle yapılandırılmış olup dört ana başlık altında incelenmiştir. İlk üç bölümde, lif sanatının doğuşu, tarihsel gelişimi ve dönüşümü incelenirken, çalışmanın dördüncü bölümünde; lif sanatının çağdaş sanatçıların eserleri üzerinden ele alınması ve uygulamalarda kullandıkları; teknik, malzeme; doku, renk, sergileme biçimlerine yer verilmiştir. Sonuç bölümünde ise tüm bu bulgular bir araya getirilerek, lif sanatının günümüzdeki konumu değerlendirilmiştir. Tez konusu ile ilgili kitaplar, makaleler, tezler ve internet kaynakları taranarak kapsamlı bir literatür incelemesi yapılmış, elde edilen bulgular; sanatçıların yapıtları ve mevcut literatürdeki bilgiler ışığında yorumlanarak araştırmanın sonuçlarına ulaşılmaya çalışılmıştır.